Tiamina – jaka jest jej rola w organizmie?

Witamina B1 (tiamina) odpowiada za wiele ważnych funkcji w organizmie. Zapotrzebowanie na nią jest zróżnicowane i zależy od wieku, płci oraz stanu fizjologicznego. Wyjaśniamy, jakie są naturalne źródła tego składnika, kiedy potrzebna jest suplementacja witaminy B1 i jakie objawy daje jej niedobór.

Witamina B1, czyli tiamina lub aneuryna, uczestniczy w wielu szlakach metabolicznych m.in. związanych z wytwarzaniem energii. Dodatkowo odgrywa ważną rolę w pracy układu nerwowego i funkcjonowaniu układu sercowo-naczyniowego. Warto pamiętać, że jest to witamina wrażliwa na działanie wysokich temperatur (zwłaszcza w środowisku zasadowym).

Tiamina: witamina z grupy B – właściwości

Tiamina (witamina B1) należy do witamin rozpuszczalnych w wodzie. Witamina B1 przyczynia się do prawidłowej pracy serca. Tiamina odgrywa kluczową rolę w pracy centralnego i obwodowego układu nerwowego oraz w przewodzeniu impulsów nerwowych. Oprócz tego jest tzw. kofaktorem, czyli związkiem chemicznym potrzebnym enzymom (uczestniczącym w metabolizmie aminokwasów i węglowodanów) do wywołania i przyspieszania konkretnych reakcji chemicznych i istotnym czynnikiem regulującym produkcję insuliny w komórkach trzustkowych.

Jakie są źródła witaminy B1?

Zastanawiasz się, w jakich produktach znajdziesz witaminę B1? Tiamina naturalnie występuje zarówno w produktach pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego. Jej dobrym źródłem w codziennej diecie może być mięso wieprzowe (polędwica, schab) i przetwory mięsne oraz produkty pełnoziarniste, orzechy i nasiona roślin strączkowych [1].
Witaminę B1 znajdziesz również m.in. w napojach jogurtowych Benecol. Już jedna butelka wypijana codziennie, dzięki obecności stanoli roślinnych, pozwoli Ci obniżyć poziom cholesterolu w ciągu 2-3 tygodni [2], a obecna w Benecolu tiamina wesprze prawidłową pracę Twojego serca.

Witamina B1: jak rozpoznać jej niedobór w organizmie?

Zapasy tiaminy w organizmie są niewielkie. Połowa znajduje się w układzie sercowo-naczyniowym, a reszta magazynowana jest w mięśniach szkieletowych, wątrobie, nerkach i mózgu3. Niedobór witaminy B1 u osób zdrowych występuje niezwykle rzadko ze względu na powszechność jej występowania w żywności.

Pierwsze objawy deficytu tiaminy mogą obejmować m.in.: zmęczenie, drażliwość, brak łaknienia czy utratę masy ciała. Niedobór B1 może prowadzić też do innych problemów zdrowotnych, np.:

• pogorszenia się nastroju,
• dezorientacji i zaburzenia koncentracji,
• utraty pamięci krótkotrwałej

W skrajnych przypadkach długotrwałego niedoboru tiaminy może wystąpić choroba beri-beri, która wpływa na układ nerwowy w zależności od postaci. W przypadku witaminy B1 niedobór może występować u osób z niewydolnością serca stosujących leki diuretyczne. Dane naukowe wskazują, że nawet 21-98% pacjentów z niewydolnością serca może mieć niedobory tiaminy. Oprócz tego na niedobór narażone są osoby niedożywione z powodu przewlekłego nadużywania alkoholu lub choroby nowotworowej, osoby z przewlekłą niewydolnością nerek poddawane hemodializie i po operacjach bariatrycznych.

Grupę szczególnie obciążoną zwiększonym ryzykiem niedoboru tiaminy stanowią osoby nadużywające alkohol – niedobory dotyczą nawet 80% osób uzależnionych. Dochodzi u nich nie tylko do zaburzenia wchłaniania witamin, ale też utrudnione zostaje przejście witaminy B1 w jej aktywną postać. W konsekwencji może dojść do powstania dysfunkcji mózgowych i rozwoju zespołu Wernickiego-Korsakowa.

Oprócz stanów chorobowych zapotrzebowanie na witaminę B1 wzrasta w przypadku wzmożonego wysiłku fizycznego, ciąży i laktacji czy też przewlekłego stresu. Również osoby starsze są narażone na niedobór tiaminy.

Suplementacja witamin z grupy B: jak uniknąć niedoborów tiaminy?

Aby zapobiegać niedoborom, a tym samym zadbać o prawidłową pracę serca, mózgu i układu nerwowego, zaleca się stosowanie zróżnicowanej diety, bogatej w produkty zawierające tiaminę. Jeżeli podejrzewasz u siebie niedobory tiaminy, skonsultuj się z lekarzem, który może skierować Cię na odpowiednie badania, a w razie potrzeby zaproponować leki i suplementy diety z witaminami z grupy B dostępnymi w aptekach. Najczęściej przyjmuje się je w tabletkach, kroplach lub w formie sprayu.
Poniżej przedstawiamy normy polskie na tiaminę, które są ustalone dla osób dorosłych na poziomie średniego zapotrzebowania (EAR) i zalecanego spożycia (RDA). Pamiętaj, że jeżeli jesteś w ciąży, musisz zwiększyć podaż witaminy B1.

Na koniec wato dodać, że do tej pory nie stwierdzono negatywnych skutków wynikających ze zbyt dużego spożycia witaminy B1. Jest to związane z ograniczeniem jej wchłaniania w organizmie i zwiększenia wydalania wraz z moczem. Z tego też względu nie ustalono górnego tolerowanego poziomu spożycia witaminy B1.