Czynniki powodujące wzrost poziomu cholesterolu
ZŁA DIETA
Najważniejszym czynnikiem jest nieprawidłowy sposób odżywiania się. Dieta obfitująca w tłuszcze zwierzęce (masło, smalec), a także czerwone mięso, pełnotłusty nabiał oraz słodycze czy słone przekąski (chipsy, paluszki) dostarcza do organizmu zbyt dużą ilość cholesterolu pokarmowego, nasyconych kwasów tłuszczowych oraz tłuszczów z grupy „trans”, co prowadzi do wzrostu stężenia „złego” cholesterolu we krwi. Niekorzystne jest również, jeśli jednocześnie w twoim jadłospisie brakuje tłuszczów roślinnych (margaryn, oliwy), ryb, orzechów czy pestek słonecznika i dyni.
Często podwyższony poziom cholesterolu we krwi utożsamiany jest tylko i wyłącznie z dietą obfitującą w tłuszcze zwierzęce. Jest jeszcze jeden winowajca wpływający na taki stan rzeczy – cukier. Jeśli codziennie w twoim jadłospisie pojawiają się słodycze czy produkty z białej mąki, możesz być pewny, że nie tylko poziom „złego” cholesterolu, ale także i trójglicerydów będzie za wysoki.
Ważne jest także to, w jaki sposób przygotowujesz swoje posiłki. Częste spożywanie produktów smażonych, a zwłaszcza tych w panierce będzie miało wpływ na podwyższenie „złego” cholesterolu. Dzieje się tak dlatego, że panierka działa jak gąbka, która pochłania większe ilości tłuszczu podczas smażenia.
Z jednej strony istotne jest to co jemy, ale z drugiej także ilość spożywanego pożywienia ma znaczenie. Spożywanie za dużych ilości kalorii w stosunku do potrzeb naszego organizmu skutkuje odkładaniem się nadmiaru tkanki tłuszczowej. Zbyt wysoka waga jest czynnikiem ryzyka wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego, cukrzycy, jak i nowotworów.
ZBYT WYSOKA MASA CIAŁA
Kolejnym czynnikiem jest za wysoka masa ciała — nadwaga, a szczególnie otyłość. Często u osób z nadmiarem kilogramów stwierdza się podwyższony poziom cholesterolu frakcji LDL, a obniżony poziom cholesterolu frakcji HDL oraz wysoki poziom trójglicerydów i nadkrzepliwość krwi, co sprzyja powstaniu miażdżycy.
Dodatkowo u osób otyłych częściej niż u osób o prawidłowej wadze ciała występuje cukrzyca i nadciśnienie tętnicze. Nadmiar tkanki tłuszczowej w organizmie zwiększa ryzyko wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego, nawet jeśli nie ma innych czynników ryzyka. Osoby otyłe, głównie z otyłością brzuszną, u których większość tkanki tłuszczowej gromadzi się w okolicy brzucha, charakteryzują się większym ryzykiem wystąpienia problemów zdrowotnych.
Prostymi parametrami pozwalającymi ocenić nadmiar masy ciała są pomiar obwodu talii oraz ustalenie wskaźnika masy ciała (ang. body mass index – BMI). U kobiet podwyższenie ryzyka chorób układu krążenia stwierdza się przy obwodzie talii co najmniej 80 cm, a u mężczyzn – 94 cm. Przekroczenie odpowiednio 88 cm u kobiet i 102 cm u mężczyzn wiąże się ze szczególnie wysokim ryzykiem. Wskaźnik BMI definiuje się jako stosunek masy ciała w kilogramach do wzrostu liczonego w metrach kwadratowych:
BMI = masa ciała (kg) / wzrost (m)2
Prawidłowa masa ciała to BMI mieszczące się w przedziale 18,5-24,9 kg/m2, nadwaga to wartość BMI pomiędzy 25 a 29,9 kg/m2, a otyłość to wartość BMI przekraczająca 30 kg/m2.
Tabela 1. Interpretacja wartości wskaźnik BMI (na postawie Przysławski J. Ocena stanu odżywienia. W: H. Gertig, J. Przysławski. Bromatologia. Zarys nauki o żywności i żywieniu. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2010, s. 372-377)
| Źródło danych | Zakres wartości BMI (kg/m2) | |||||||
| < 16 | 16-16,9 | 17-18,4 | 18,5-24,9 | 25-29,9 | 30-34,9 | 35-39,9 | > 40 | |
| WHO, 2003 | niedożywienie | norma | nadwaga | otyłość I stopnia | otyłość II stopnia | otyłość III stopnia | ||
MAŁA AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA
Regularna, odpowiednia do wieku aktywność fizyczna, jest ważnym czynnikiem obniżającym ryzyko choroby wieńcowej, zawału serca i udaru mózgu. Wysiłek fizyczny podnosi skuteczność leczenia nadciśnienia tętniczego i cukrzycy oraz pomaga kontrolować masę ciała i poziom cholesterolu we krwi.
Umiarkowany wysiłek, taki jak szybki spacer, korzystanie ze schodów zamiast windy, wykonywany co najmniej 4 razy w tygodniu przez 30 minut, wzmocni Twoje serce. Pamiętaj, że nawet najmniejszy wysiłek jest lepszy niż żaden. Osobom zdrowym, w celu poprawienia kondycji i samopoczucia, zaleca się codzienny, około 30-60-minutowy trening fizyczny.
PALENIE PAPIEROSÓW
Palenie papierosów jest jednym z głównych czynników ryzyka zawału serca i udaru mózgu. Nikotyna i tlenek węgla zawarte w dymie tytoniowym zmniejszają stężenie tlenu zawartego we krwi. Uszkadzają ściany naczyń krwionośnych, przyspieszają proces tworzenia blaszki miażdżycowej oraz inicjują powstawanie zakrzepów we krwi. Palenie papierosów powoduje obniżenie „dobrego” cholesterolu HDL.
ALKOHOL
Nadmierne i przewlekłe picie alkoholu prowadzi do uzależnienia i innych poważnych zaburzeń. Dodatkowo jest to produkt bardzo kaloryczny – 1 gram czystego alkoholu to aż 7 kcal! Dla porównania węglowodany czy białko dostarczają nam w 1 gramie tylko 4 kcal.
STRES
Silne bodźce emocjonalne spowodowane nadmiernym stresem mogą doprowadzić do nagłego pęknięcia blaszki miażdżycowej i wystąpienia zawału serca. Ponadto stres przyczynia się do rozwoju innych problemów zdrowotnych, między innymi takich jak nadciśnienie tętnicze czy występowanie zaburzeń rytmu serca. Nadmierny, nierozładowany we właściwy sposób stres jest naszym wrogiem. Wówczas utrudnia nam codzienne funkcjonowanie, pogarsza samopoczucie, osłabia zarówno ciało jak i umysł.
Ponieważ jest on nieodłącznym czynnikiem naszego życia nie możemy go całkowicie wyeliminować, dlatego warto nauczyć się jak sobie z nim radzić za pomocą kilku rad:
- myśl pozytywnie – z każdej sytuacji jest jakieś wyjście,
- regeneruj siły – codziennie znajdź chociaż 5 minut na coś, co sprawia Ci
- przyjemność, aby zmniejszyć napięcie i zmęczenie,
- ruszaj się – regularne uprawienie jakiejkolwiek aktywności fizycznej nie tylko pozwala rozładować napięcie, pobudza wydzielanie endorfin, czyli hormonów szczęścia, ale także zwiększa odporność na stres,
- planuj swój dzień, a wówczas łatwiej będzie sprostać obowiązkom,
- nie kumuluj w sobie problemów, rozmawiaj o nich z bliskimi,
- stawiaj sobie cele realne i możliwe do osiągnięcia – łatwiej dojść do celu małymi krokami niż przeżywać rozczarowanie, gdy cele okażą się zbyt ambitne do zrealizowania w zbyt krótkim czasie.
CZYNNIKI GENETYCZNE
Wiele badań potwierdza tendencję do rodzinnego występowania choroby wieńcowej, co związane jest z określonym stylem życia i częstością występowania czynników ryzyka (między innymi zbyt wysokim poziomem cholesterolu we krwi) w danej rodzinie.
Dlatego też jeżeli Twoi rodzice lub bliscy krewni mają lub mieli podwyższony poziom cholesterolu lub chorowali na chorobę wieńcową przed 50 rokiem życia, to ryzyko Twojego zachorowania na tę chorobę wzrasta. W związku z tym warto jest regularnie badać poziom cholesterolu w ramach profilaktyki i wczesnego wykrycia zagrożenia.
Czytaj również:
Orzechy laskowe – właściwości odżywcze i zdrowotne